توفیقی است که سالها در محضر مبارک فقیه عظیم الشان آیت الله دبیابجی اصفهانی مد ظله العالی از اساتید دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم حضورمی یابیم و بعد اتمام کلاس در معیت حضرت استاد از خاطرات علمای سلف ایشان بهره مند می شویم که درسی ست در ظلمت دنیای فانی و چراغی ست در پیمودن مسیر علم و دانش الحمد الله رب العالمین از جمله خاطرات استاد از یکی از علمای بزرگ آیت الله فرید اراکی رحمه الله علیه استاد معظم آیت الله دیباجی می فرمودند: روزی آیت الله فرید اراکی بیان می نمودند که در عالم رویا و مکاشفه محضر مرجع عالیقدر آیت الله العظمی حاثری یزدی رحمه الله علیه (عبدالکریم حائری در سال ۱۲۳۸ هجری خورشیدی در مهرجرد، میبد از توابع یزد به دنیا آمد. پدرش محمد جعفر نام داشت آیت الله العظمی حائری در۸۴ سالگی، در ۱۷ ذیقعده ۱۳۵۵ قمری (۱۳۱۵ هجری ش) درگذشت و در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد ) موسس حوزه علمیه قم رسیدم مشاهده نمودم ایشان دو زانو رو به قبله نشسته و مشغول مناجات با حضرت حق جلت عظمته و عظمت شوکته هستند و چنین دعا می کند که خدا بحق مقام و منزلت زاهد گیلانی از مردم قم درگذر و عفو فرما ناگاه شنیدم ندایی رسید بگو به حق خودت از مردم قم درگذرو عفو فرما!! ایت الله فرید اراکی می گویند از خواب بیدار شدم و صبحگاه به تفحص پرداختم که منظور از زاهد گیلانی کیست ؟ بعد فحص دانستم منظور میرزای قمی رحمه الله علیه هستند ( میرزا ابوالقاسم بن حسن معروف به میرزای قمی» در سال 1151ق در جاپَلَق» الیگودرز به دنیا آمد. اصالتا اهل شفت گیلان، ولی بزرگ شده ی جاپلق است و به خاطر سكونتش در قم، در میان توده ی مردم به میرزای قمی معروف شده است صاحب کتاب قوانین الاصول است وی در سال ۱۲۳۱ هجری قمری درگذشت. مقبره‌اش در قبرستان شیخان قم قرار دارد) از این رویا و مکاشفه مقام عظیم استادم آیت الله العظمی حاثری یزدی و مقام میرزای قمی را بدست آوردم رحمه الله علیهم اجمعین آیت الله حاج آقا حسن فرید اراکی فرزند آیت الله حاج آقا مصطفی اراکی فرزند آیت الله حاج آقا محسن اراکی رحمه الله وی در سال 1319ه ق متولد ، و تحصیلات ابتدایی خود را در اراک تمام کرد و سپس برای استفاده از حوزه درس مرحوم آیت الله العظمی حائری به قم آمد و ازمحضر این استاد بزرگ حداکثر بهره برداری را نمود و همانطور که در شرح حال آیت الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی آمده ، این دو بزرگوار در دوران تحصیل هم مباحثه بوده اند این استاد بزرگ و فقیه مکتب اهل بیت در سال 1391 ه ق از دنیا رفت و جنازه ایشان به نجف اشرف منتقل و در مقبره پدرشان در وادی السلام به خاک سپرده شد رحمة الله علیه و رضوانه والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته العبد علی المنصوری الاراکی

✳️امام علی علیه السلام

سلام.
در زمان خلفا امام علی ع به چه کسی اقتدا میکردند؟

بسمه تعالی و بحمده
علیکم السلام

در پاسخ سوال شما به دو روایت و نتیجه بسنده می کنم:

✳️روایت در تفسیر قمی این چنین آمده است :
حضر المسجد و وقف خلف أبى بکر وصلّى لنفسه» .
در مسجد حاضر می‌شد و پشت أبی بکر می‌ایستاد ؛ اما نماز را فرادی می‌خواند .
✳️روى الحمیری عن جعفر ، عن أبیه قال :
 کان الحسن و الحسین علیهم السلام یقرآن خلف الإمام .

✳️ در وسائل الشیعه نیز این‌گونه آمده است :
عبد الله بن جعفر فی (قرب الإسناد) عن الحسن بن ظریف ، عن الحسین بن علوان ، عن جعفر ، عن أبیه قال :
کان الحسن والحسین علیهما السلام یقرآن خلف الامام» .

✳️قیام متصل رکوع

باسلام واحترام. آیا رعایت قیام متصل به رکوع دررکعت دوم مربوط به قبل از قنوت است یا بعدازقنوت؟

بسمه تعالی و بحمده
علیکم السلام

 قيام پيش از ركوع را قيام متصل به ركوع مى‌گويند. بنابر این کسی که بعد از خواندن سوره برای کشتن حیوان گزنده ای (مثلا) خم شده و پس از آن بدون آن که کاملا بایستد به رکوع برود قیام متصل به رکوع را بجا نیاورده و لذا واجب است کاملا بایستد و سپس به رکوع برود

سلام استاد 
سلام علیکم 
اگر امام جماعت بعد از قرائت حمد ، سوره را فراموش کند و با گفتن مأموم هم یادش نیاید و سوره را نیمه کاره رها و رکوع وسجود ونماز را به پایان برساند  نمازش چه حکمی دارد . آیا اعاده نمازتوسط مأمومین لازم است ؟ 
فی امان الله

بسمه تعالی و بحمده
علیکم السلام

باید امام را متوجه نماید و در غیر این صورت، مأموم نیت فرادا 
نماید و سوره را بخواند و بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره اعاده نماید.

❇️عاقب بخیری فرزند

سلام علیکم جاج اقا منصوری چه دعا های در قنوت که برای نماز اشکال ندارد برای فرزندانمان بخوانیم

بسمه تعالی و بحمده
علیکم السلام

دعاهایی زیادی در مورد هدایت و عاقبت بخیری فرزندان وجود دارد، اما می‌توان از ادعیه قرآنی در این مورد استفاده کرد که در این‌جا به چند نمونه اشاره می‌شود:

✳️رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماما»؛[1]
پروردگارا! همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان.

✳️رَبِّ هَبْ لی‏ مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاء»؛[2] 
خداوندا از طرف خود، فرزند پاکیزه‌‏اى به من عطا فرما که تو درخواست را مى‌‏شنوى
.
✳️. رَبِّ اجْعَلْنی‏ مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی‏ رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاء»؛[3] 
اى پروردگار من، مرا و فرزندان مرا برپاى‌‏‌دارندگان نماز گردان. اى پروردگار ما، دعاى مرا بپذیر.

✳️ رَبِّ أَوْزِعْنی‏ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی‏ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى‏ والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی‏ فی‏ ذُرِّیَّتی‏ إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمین»؛[4]
 اى پروردگار من، به من بیاموز تا شکر نعمتى که بر من و بر پدر و مادرم ارزانى داشته‌‏اى به جاى آرم. کارى شایسته کنم که تو از آن خشنود شوى و فرزندانم را براى من صالح گردان. من به تو بازگشتم و از تسلیم ‏شدگانم.

✳️رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحیم»؛[5]‏ 
پروردگارا، ما را تسلیم (فرمان) خود قرار ده، و از فرزندان ما نیز امتى تسلیم خود (پدید آر) و اعمال عبادى ما را (از حج و قربانى‌‏ها و جاهاى قربانى) به ما نشان ده و بر ما عطف توجه کن، که تویى که بسیار عطوف و توبه‌‏پذیر و مهربانى.

[1]. فرقان، 74.

[2]. آل عمران، 38.

[3]. ابراهیم، 40.

[4]. احقاف، 15.

[5]. بقره، 128.

تقریر درس خارج سیدنا الاستاذ آیت الله دیباجی مده ظله العالی موضوع قاعده این قاعده نسبت به این که درتمام ابواب فقه جارى است می توان استنساخ نمود که تنها درباب نماز جارى مى شود و درجریان آن در دیگر ابواب عبادات مورد اختلاف است. نسبت به این که اعم از شبهات حکمى، موضوعى است یا ویژه شبهات موضوعى، فقهااختلاف کرده اند که آیا در شبهات حکمى جارى است یا نه؟ مبانى قاعده اجماع پر واضح است تمام فقها براصل قاعده و فراغ اتفاق نظر دارند و تشکیک درآن دیده و شنیده نشده است. بنابراین اجماع، امرى قطعى است. نقد و بررسى: هرچند اصل اجماع، قطعى و غیر قابل انکار است، اما چنین اجماعى نمى تواند به عنوان دلیل مستقل به شمار آید زیرا اجماع، مستند به روایات است وهمه فقها به روایات استدلال کرده اند. پس اجماع یا قطعا مدرکى است یا احتمال مدرکى بودن آن مى رود. افزون بر این، برفرض تنزل، چون اجماع، دلیل لبى است و اطلاق ندارد، نسبت به قلمرو شمول قاعده اثر ندارد سیره عقلا بى گمان خردمندان درکارهاى دیگران در صورتى که عاقل و آگاه از چگونگى و مقدار کار باشند هنگام شک در صحت و بطلان، اصل را بردرستى و صحت مى گذارندزیرا ملاک، ازنظرخردمندان، این است که انسان به هنگام انجام کار توجه و دقت بیشترى دارد تا پس از آنازاین رو عقلا اصل عدم غفلت را به هنگام انجام عمل جارى مى دانند. براین اساس، اصل صحت و به عبارت دیگرقاعده و فراغ را نیز جارى مى دانند این اصل عقلایى از نظر شارع مقدس نه تنها ردع و نهى نشده بلکه به عبارت هاى گوناگون مورد تایید قرار گرفته است درروایت محمد بن مسلم آمده است: وکان حین انصراف اقرب الى الحق منه بعد ذلک »، () نماز گزار هنگام تمام کردن نزدیک تر به واقع است تا پس از آنبا دقت در این جملات، به خوبى روشن مى شود که اصل، عدم غفلت هنگام عمل یا پس از آن از نظر خردمندان مورد تایید و امضاى شارع است. بنابراین یکى از ادله قاعده و فراغ مى تواند سیره عقلا که مورد تایید و امضاى شارع است باشد نظرآیة لله العظمی بروجردى ایشان بحث سیره عقلا را جداگانه مورد بررسى قرار نداده است ولى از بعضى عبارات استفاده مى شود که سیره عقلا را نسبت به قاعده فراغ پذیرفته اما نسبت به قاعده نمى پذیرد. زیرا در مورد قاعده فراغ بر این باور است که بازگشت آن به قاعده اصالة الصحة است و ملاک آن جلوگیرى از اختلال نظام مى باشد که ازنظر عقلا امرى نادرست و مذموم است اخبار دلیل سوم براعتبار قاعده و فراغ روایات است، روایت محمدبن مسلم: عن ابی جعفر (ع) قال: کلما شککت فیه مما قد مضى فامضه کما هو هرگاه در چیزى که از آن گذشته اى شک کردى آن را همان گونه که هست بدان. ایشان این روایت را به عنوان روایت نهم که از محمد بن مسلم گزارش شده آورده و بر این باور است که مفهوم آن ویژه وضو و نماز نیست، بلکه دیگر موارد را نیز فراگیر است، هر چند از غیر عبادات باشد. پس این روایت درمبحث دایره و مشمول قاعده موثر است علاء بن رزین: عن محمد بن مسلم عن احدهما علیهما السلام قال: سالته عن رجل شک بعد ما سجد انه لم یرکع، قال: یمضى فی صلاته، () محمد بن مسلم از امام صادق (ع) و یا باقر درمورد مردى مى پرسد:که پس از سجده شک مى کند که آیا رکوع را انجام داده است یا نه. حضرت مى فرماید: نمازش صحیح است. آیة لله العظمی بروجردى این روایت را به عنوان روایتى که دلالت دارد برقاعده و فروعات آن گزارش کرده است با بررسی روایات و توجه به جمله یمضى » در هر روایات استفاده می شود که اگر نسبت به جزئى از اجزاى نماز شک شود درحالى که وارد جزء دیگر شده است، نماز صحیح است و این مدلول قاعده است قاعده و فراغ یکى هستند یا دوتا؟ برخى از فقها بر این باورند که قاعده و فراغ یک قاعده اند، از جمله مى توان از شیخ انصارى ، محقق نایینى و آیت الله بروجردی آیة لله خویى که در مقام ثبوت،استدلال کرده که مى توان دو قاعده را به یک قاعده ارجاع داد براین باور است قاعده فراغ به قاعده برمى گردد